Zaštita od požara

Zaštita od požara obuhvata niz aktivnosti koje smanjuju rizik od izbijanja požara. Ove aktivnosti podrazumevaju brzo i efikasno gašenje požara ukoliko dođe do njegovog nastanka. Prema Zakonu o zaštiti od požara, član 2 definiše sistem zaštite od požara kao skup mera i radnji za planiranje, finansiranje, organizovanje, sprovođenje i kontrolu mera i radnji zaštite od požara.

Ove mere obuhvataju sprečavanje izbijanja i širenja požara, detekciju i gašenje požara, spasavanje ljudi i imovine, zaštitu životne sredine, identifikaciju i otklanjanje uzroka požara, te pružanje pomoći kod sanacije posledica izazvanih požarom. Propisi o zaštiti od požara, kao što su zakoni broj 111/2009, 20/2015, 87/2018 i 87/2018 – dr. zakoni, postavljaju osnovni cilj tih mera – zaštitu života ljudi, telesnog integriteta, materijalnih dobara i životne sredine.

Subjekti zaštite od požara obuhvataju državne organe, organe autonomne pokrajine, organe jedinica lokalne samouprave, privredna društva i druga pravna i fizička lica.

Ovi subjekti su obavezni delovati u skladu s odredbama ovog zakona i propisa donesenih na osnovu njega. To podrazumeva primenu mera zaštite od požara i eksplozija propisanih zakonom, podzakonskim aktima i opštim aktima.

Osim toga, subjekti su odgovorni za sprovođenje planova zaštite od požara i drugih akata, preuzimajući odgovornost za svaku aktivnost koja može uticati na stanje i uslove zaštite od požara.

Dodatno, obavezni su da koriste dostupne ljudske i materijalne resurse u gašenju požara i spasavanju ljudi i imovine koja je ugrožena požarom, sve to bez postavljanja opasnosti po sebe ili druge. (član 6, Zakona o zaštiti od požara „Sl. glasnik RS”, br. 111/2009, 20/2015, 87/2018 i 87/2018 – dr. zakoni)

• Osnovne obaveze pravnih lica u oblasti zaštita od požara obuhvataju odgovarajuću organizaciju zaštita od požara kao i opšte akte koje pravno lice mora da poseduje. Ministarstvo unutrašnjih poslova u cilju utvrđivanja odgovarajuće organizacije i preduzimanja mera potrebnih za uspešno funkcionisanje i sprovođenje zaštite od požara vrši kategorizaciju objekata, delatnosti i zemljišta prema ugroženosti od požara.Podela na osnovu ugroženosti od požara
  Na osnovu ugroženosti od požara objekti, delatnosti i zemljišta dele se u tri kategorije:1) sa visokim rizikom od izbijanja požara – prva kategorija ugroženosti od požara;

  2) sa povećanim rizikom od izbijanja požara – druga kategorija ugroženosti od požara;

  3) sa izvesnim rizikom od izbijanja požara – treća kategorija ugroženosti od požara.

  Ministarstvo unutrašnjih poslova donosi rešenje o kategorizaciji i iz toga proističu obaveze poslodavca odnosno pravnog lica.

  Za prvu kategoriju obavezno je organizovanje sprovođenja preventivnih mera zaštite od požara. Obezbeđivanje tehnički opremljene i obučene vatrogasne jedinice sa potrebnim brojem vatrogasaca. Obezbeđivanje adekvatne opreme i uređaja za gašenje požara.

  Druga kategorija podrazumeva obavezno organizovanje sprovođenja preventivnih mera zaštita od požara. Stalno dežurstvo sa potrebnim brojem lica stručno osposobljenih za sprovođenje mera zaštita od požara. Obezbeđivanje adekvatne opreme i uređaja za gašenje požara.

  Za treću kategoriju obavezno je organizovanje sprovođenja preventivnih mera zaštite od požara sa potrebnim brojem lica stručno osposobljenih za sprovođenje mera zaštite od požara. Obezbeđivanje adekvatne opreme i uređaja za gašenje požara.

Subjekti svrstani u prvu i drugu kategoriju ugroženosti od požara su obavezni da razrade Plan zaštite od požara. Ovaj dokument obuhvata prikaz postojećeg stanja zaštite od požara, procenu rizika od požara i organizaciju zaštite od požara. Takođe, Plan sadrži predloge tehničkih i organizacionih mera za otklanjanje nedostataka i unapređenje opšteg stanja zaštite od požara, uključujući proračun potrebnih finansijskih sredstava i odgovarajuće proračunske i grafičke priloge.

U okviru Planа zaštite od požara, detaljno su prikazani podaci o broju vatrogasaca, tehničkoj opremljenosti i obučenosti vatrogasne jedinice. Takođe, obuhvaćeni su aspekti organizacije preventivnih mera zaštite od požara, stalnog dežurstva, kao i informacije o broju stručno osposobljenih osoba za sprovođenje mera zaštite od požara.

Za Plan zaštite od požara, kao i za eventualne izmene i dopune, neophodno je pribaviti saglasnost Ministarstva koja potvrđuje punovažnost ovih dokumenata

Subjekti u trećoj kategoriji ugroženosti od požara su dužni izraditi Pravila zaštite od požara. Ovaj dokument detaljno opisuje način osposobljavanja zaposlenih za sprovođenje mera zaštite, proračun broja ljudi koji se mogu evakuisati, uputstva, planove evakuacije i slično.

Svi subjekti u ovoj kategoriji moraju posedovati planove evakuacije i uputstva za postupanje u slučaju požara, koji su obavezni biti istaknuti na vidljivom mestu.

Za određene vrste objekata (poput škola, ustanova kulture, zdravstvenih ustanova, objekata visokogradnje itd.) ili tehnoloških procesa (gde se koriste eksplozivi, zapaljive materije, gasovi i sl.), zakon propisuje dodatne obaveze, uključujući sisteme za otkrivanje, javljanje i gašenje požara.

Sukladno Zakonu o zaštiti od požara, nužno je imenovati stručno osposobljeno lice koje će sprovoditi mere zaštite od požara. Takođe, za obavljanje ovih poslova može biti angažovano drugo pravno lice koje ispunjava propisane uslove i ima ovlašćenje Ministarstva unutrašnjih poslova.

Poslodavac je u obavezi da sprovede osposobljavanje zaposlenih u oblasti zaštite od požara. Po pribavljenoj saglasnosti Ministarstva poslodavac donosi program osnovne obuke.

Ta saglasnost za zaposlene ima opšti i posebni deo.

Sadrži specifičnosti zaštite od požara za delatnost kojom se Pravno lice bavi. Osnovnu obuku i praktičnu proveru znanja zaposlenih mogu obavljati lica koja rade na poslovima zaštite od požara.

To stručno lice može biti zaposleno u Pravnom licu, ili to može biti drugo ovlašćeno pravno lice.

Osnovna obuka iz oblasti zaštite od požara organizuje se za sve zaposlene odmah po stupanju na rad, a najkasnije u roku od 30 dana od dana stupanja na rad.

Zaposleni imaju odgovornost da se upoznaju sa potencijalnim opasnostima od požara, prisustvuju osnovnoj obuci i proveri znanja iz oblasti zaštite od požara, te sprovode odgovarajuće mere zaštite. Takođe, obavezni su da se pridržavaju propisanih uputstava, upozorenja i zabrana, a u slučaju požara, da pristupe gašenju istog.

Provera znanja zaposlenih iz oblasti zaštite od požara obavlja se jednom u tri godine, a sprovodi je stručno lice iz ove oblasti. Nadzor nad sprovođenjem zakona o zaštiti od požara, kao i kontrolu izvršavanja obaveza od strane poslodavca, vrši Ministarstvo unutrašnjih poslova putem inspektora. Ukoliko inspektor utvrdi da pravno lice ne postupa u skladu sa zakonom, može naložiti preduzimanje određenih mera putem rešenja